Mandalina

MANDALİNA

Diğer narenciye türleri gibi mandalinanın gerçek geçmişi de bilinmemektedir, ancak Hindistan’ın kuzeydoğusundan veya Çin’in güneybatısından M.Ö. 12. yüzyıllarda türediğine inanılmaktadır.Dünyaya yayılması iki türünün 1805 yılında Guangzhou (Canton) bölgesinden İngiltere’ye ihraç edilmesi ile başlamıştır. Bu olaydan sonra, ağaçları Malta’ya, daha sonra İtalya’ya gönderilmiştir. Akdeniz mandalinasının İtalya’da geliştiğine inanılmaktadır.

Satsuma (Citrus Unshiu)

Satsuma mandalinasının Japonya’da 1400’lerin başında Tsao Chieh mandalinasından veya daha büyük olasılıkla 6. yüzyılda Bendiguanchu mandalinasından üretildiği düşünülmektedir.1980’lerin başına kadar bu tür sadece Japonya ve İspanya’da üretilmekteydi. Ancak yakın geçmişte bu durum değişti ve özellikle Çin, Güney Kore ve Cheju adalarına da ciddi oranda yayıldı.Tüm mandalinalar arasında Satsuma kadar soğuğa dayanıklı olan bir meyve bulunmamaktadır.Satsuma meyve suyu işlemi için ideal bir türdür ve çekirdeksiz olması sebebiyle konserve, şurup ve konsantre üretiminde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Mevsim: Ekim – Aralık

Miho (Wase)

Okitsu türünün kardeşidir ve 1940 yılında Miyagawa türünden üretilip 1963 yılında kayıt edilmiştir.Okitsu gibi Miho ağaçları da daha iyi büyüme eğilimi gösterirler ve Miyagawa’ya oranla daha dinamiktirler. Owari kadar üretkendirler ve meyveleri biraz daha ufak ve yassıdır.Miho Okitsu’ya nazaran daha erken olgunlaşır. Rengini daha geç alması sebebiyle düşük asit oranına sahiptir ve şeker oranı yüksektir. Bu özellikleri sayesinde ihracat için tercih edilen bir türdür.Mevsim: Eylül – EkimOkitsuOkitsu popüler bir Satsuma cinsidir. Miyagawa türünün kontrollü döllenmesi ile 1940 yılında üretilmiştir. Miho türünün kardeşidir ve 1963 yılında ticari satışa sunulmuştur.Ağaçların gücü yeterlidir ve ürünleri Miyagawa meyvesine benzer olmakla beraber biraz daha basıktır. Tadı aynı zamanda daha az asit ve daha yüksek şeker oranı ile geliştirilmiştir. Okitsu erken olgunlaşır ve depolamaya uygun bir üründür.Avrupa Birliğine 1980’lerde tanıtılmış ve burada en popüler erken olgunlaşan Satsuma olmuştur. Aynı zamanda Arjantin ve Urugay’da da en popüler türdür.

Mevsim: Ekim

Nova (Clemenvilla, Suntina)

Clemenvilla veya Sunita olarak da bilinen bu tür Fina Clementine ve Orlando Tangelo arasındaki eşleştirme ile 1942’de üretilmiştir. Resmi olarak yayılması 1964 tarihinde olmuştur.Ağaçları güçlü, iyi gelişmiş ve birçok ayırt edici mandalina özelliklerine sahiptir, ancak dikenlidir. Florida gibi yarı tropikal iklimlerde Kasım gibi erken olgunlaşır ancak Türkiye’de tüm Clementine’lerden daha geç olgunlaşır (Aralık ortası).Bir mandalinaya göre orta büyüklüktedir ancak kabuğu daha çekici bir kırmızımsı turuncu renktedir. Meyvenin sertliği, kabuğun inceliği ve yapışkanlığı sebebiyle soyulması Orlando cinsine göre biraz daha zordur, ancak soyulmaya başladıktan sonra elde meyve sıvısı bırakmadan kolayca soyulabilmektedir. Bununla beraber, kabukla meyve etinin arasındaki beyaz kısım kabukla beraber ayrılarak meyveyi Clementine’lar arasında en temiz soyulan tür yapmaktadır.Nova’nın iç kalitesi oldukça yüksektir. Rengi koyu turuncudur. Meyve taneleri tatlı aroması ile birlikte sulu ve lezzetlidir. Asit seviyesi ortadır ve bu sayede şeker-asit oranı yüksektir.

Mevsim: Aralık

Fremont

Clementine ve Ponkan mandalinalarının eşlenmesi ile 1964 yılında üretilmiştir.Bu türün ağaçları orta kuvvettedir ve orta büyüklükte olurlar. Değerli ve çok üretken bir ağaçtır. Meyveleri ağaç eteklerinin dış kısmında birikmiştir ve bu özelliği ile güneş yanığı ve don tehlikelerine karşı koruması düşüktür.Fremont erken olgunlaşan bir türdür ve parlak kırmızı-turuncu rengi ile mandalinalar arasında en çekicisi olduğu tartışılmaktadır. Clementine ebeveyni gibi düzgün bir şekli vardır ve kabuk yapısı da düzgündür. Kabuk kırılgan yapıdadır ve meyveye yapışmıştır. Bu nedenle küçük parçalar halinde kırılarak soyulur. Bu özelliğine rağmen kolay soyulan bir meyve olarak adlandırılır.Kırmızı-turuncu iç rengi kabuğu ile benzerdir ve Clementine’a yakın bir aroması vardır. Tatlıdır ancak olgunlaştıktan bir ay sonra bile asit oranı oldukça yüksektir.Türkiye’de sıra dışı bir şekilde uzun süre boyunca (Mart ortaları) dalında kalabilir (olgunluğa ulaştıktan 3 ay kadar sonra) ve buna rağmen kalitesini belli ölçüde korur.

Mevsim: Aralık – Şubat

Minola (Honeybell)

1931 yılında Duncan greyfurtu ile Dancy mandalinasının çaprazlanması ile üretilmiştir ve niş ürün olarak diğer narenciye türleri arasında yerini almıştır.Ağaçları güçlü ve büyüktür. Tam anlamıyla gelişmek için geniş bir yere ihtiyaç duymaktadırlar. Boyut olarak büyük olan meyveleri iki ebeveyninden de özellikler taşımaktadır. Yuvarlaktır ve çoğu meyvesi boyun olarak adlandırılan ve alıcılar tarafından ayırt edici bir özellik olan şekle sahiptir. Kabuğu istisnai bir rengin dışında kırmızımsı turuncu renge ve özellikle güzel, pürüzsüz bir yapıya sahiptir.Olgun minolalar yumuşaktırlar, şişkin (kof) bir his verirler ancak bu aldatıcı bir histir. Meyvenin boyutuna göre kabuğu incedir ve ete çok yapışık olmaması sebebiyle soyulması oldukça kolaydır. Bununla birlikte, soyulurken narin meyveyi tırnak hasarlarından korumak adına dikkat etmek gerekmektedir.Minolaların kendine has, lezzetli ve ayırt edici tatları, zengin, mayhoş ve aromatiktir. Minola ağaçları farklı iklim bölgelerine uyum ve kalite konusunda çok başarılıdır. Kaliforniya ve Arizona’nın çöl iklimi, Kıbrıs ve İsrail’in Akdeniz iklimi, Güney Afrika, Arjantin, Florida, Svaziland gibi yarı-tropik yaz yağmuru iklimlerinde başarılı olmuştur.

Mevsim: Aralık – Şubat

W.Murcott (Afourer, Nadorcott, Delite)

Göze çarpan birçok özelliği olan W.Murcott yeni türler arasında en önemlisi olarak kabul edilmektedir.Birçok narenciye türünde olduğu gibi bu türün geçmişi de tam olarak bilinmemektedir, ancak görünen kadarıyla Fas’ta, Beni Mellal yakınlarındaki Afourer bölgesinde 35 yıllık bir Murcott ağacının çekirdeğinden üretilmiştir.Ağaçlar değerlidir ve meyve açısından zengindir. Meyveleri orta büyüklüktedir, Murcott meyvesine göre biraz küçüktür ve Nova meyvesinden biraz daha büyüktür. Genel olarak 55-70 mm çapındadırlar.W.Murcott görünüş olarak birçok iyi özelliğe sahiptir: Murcott gibi yassı şekli vardır, koyu turuncu ve az pürüzlü bir kabuğu vardır ve incedir. Clementine gibi kolay soyulur ancak meyve etlerinin üzerinde Murcott ve Clementine meyvelerine oranla daha çok beyaz lif kalır. Olgunlaştığı zaman meyvesi yüksek şeker oranıyla (yüzde 14 civarında) ve iyi asit seviyesiyle çok kalitelidir ve sonuç olarak çok lezzetlidir.

Mevsim: Ocak – Mart